8 KPG

Kompas i mapa.

Nawigacja w terenie za pomocÂą mapy i kompasu to podstawa. DrogĂŞ do celu lub swojÂą pozycjĂŞ moÂżemy wyznaczyĂŚ za pomocÂą azymutĂłw i okreÂślania odlegÂłoÂści.
Co to jest azymut jest wyjaÂśnione tu: http://pl.wikipedia.org/wiki/Azymut
Na nasze potrzeby nie bĂŞdziemy uwzglĂŞdniaĂŚ dewiacji magnetycznej, z uwagi na krĂłtkie odcinki na jakie dzielimy trasĂŞ. Przy wiĂŞkszych odlegÂłoÂściach moÂże mieĂŚ to znaczenie.
Poprawka jakÂą naleÂży wprowadziĂŚ jest zazwyczaj opisana w legendzie mapy.

Mapy.
W terenie posÂługujemy siĂŞ zazwyczaj mapami topograficznymi w skali 1:50000, 1:25000 i (rzadziej) 1:10000.
Jak najproÂściej zorientowac siĂŞ, ile 1cm na mapie odpowiada odlegÂłoÂści w terenie? Bardzo prosto, od drugiej liczby odrzucamy dwa zera i juÂż:
skala 1:50000 oznacza 1 cm na mapie = 500m w terenie
skala 1:25000 oznacza 1 cm na mapie = 250m w terenie
skala 1:10000 oznacza 1 cm na mapie = 100m w terenie

Mapy zorientowane s¹ zazwyczaj tak, ¿e pó³noc jest na górze mapy. Ka¿da mapa topograficzna wyposa¿ona jest w siatkê uk³adu wspó³rzêdnych. Istniej¹ ró¿ne uk³ady i siatki, ale o tym póŸniej.

Jak wyznaczyĂŚ azymut na mapie?
Odnajdujemy na mapie swoje po³o¿enie. Odnajdujemy punkt, do którego zmierzamy. Rysujemy liniê pomiêdzy tymi punktami. Za pomoc¹ k¹tomierza mierzymy k¹t zawarty miêdzy pó³noc¹ (pionowymi liniami siatki) a zaznaczon¹ lini¹ - to jest nasz azymut.
JeÂśli trasa jest dÂłuÂższa, lepiej podzieliĂŚ jÂą na krĂłtsze odcinki (w praktyce do 1000m).
OK, mamy okreœlany kierunek marszu, teraz odleg³oœÌ. Jeœli dysponujemy map¹ w skali 1:25000 to oznacza, ¿e 1cm na mapie = 250m w terenie. Na mapie zmierzyliœmy, ¿e naszego celu mamy 6cm, czyli 6*250=1500m.

Jak zmierzyÌ tê odleg³oœÌ w terenie?
Np. za pomocÂą krokĂłw. Jednak krokĂłw w terenie stawiamy duuuuÂżo, no i liczÂąc Âłatwo siĂŞ pomyliĂŚ. StÂąd wymyÂślono, aby liczyĂŚ co drugi krok, czyli zawsze na tĂŞ samÂą nogĂŞ. StÂąd teÂż nazwa: parokrok.
Ka¿dy musi zmierzyÌ jak¹ d³ugoœÌ ma jego parakrok. Na nasze potrzeby przyjmijmy, ¿e 1,5m.
Mamy do przejÂścia 1500m, a nasz parkorok to 1,5m. Obliczamy zatem ile parokrĂłkĂłw musimy zrobiĂŚ aby dotrzeĂŚ do celu: 1500/1,5 = 1000 parokrokĂłw.

W trudnym terenie pomiar nie bêdzie precycyjny, z uwagi na zmienn¹ d³ugoœÌ parokroków. W terenie górskim parokrok bêdzie krótszy, nale¿y to koniecznie uwzglêdniÌ.
W handlu s¹ dostêpna tzw. krokomierze - urz¹dzenia zliczaj¹ce kroki. Przypina siê takie coœ do paska, zeruje licznik i zapomina o sprawie. Co jakiœ czas mo¿na odczytaÌ wynik i przeliczyÌ odleg³oœÌ.

Znamy wiêc azymut do celu (nasz kierunek marszu), wiemy jak wyznaczyÌ odleg³oœÌ wiêc mo¿emy ruszaÌ w drogê!
Za pomocÂą busoli okreÂślamy kierunek w terenie i jazda!

UWAGA! Metoda jest niezawodna, ale trzeba pilnowaĂŚ kierunku i odlegÂłoÂści. Co jakiÂś czas naleÂży sprawdzaĂŚ swojÂą pozycjĂŞ na mapie z charakterystycznymi punktami terenowymi.

Zazwyczaj azymut okreÂśla siĂŞ w stopniach, jednak wojsko posÂługuje siĂŞ innÂą miarÂą: tysiĂŞcznymi. OkrÂąg zawiera 6400 tysiĂŞcznych. Jest to dokÂładniejsza miara, jedna tysiĂŞczna to odcinek jednego metra obserwowany z odlegÂłoÂści 1000m.

Przewaga tysiĂŞcznych nad stopniami:
1.Tysiêczne pozwalaj¹ na bardziej precyzyjn¹ nawigacjê bo maj¹ wiêksz¹ rozdzielczoœÌ ni¿ stopnie
2.Pomy³ka o dziesiêÌ tysiêcznych to b³¹d 10m na jeden kilometr. Pomy³ka o 10 stopni to b³¹d o 170m na 1 km.
3.Operowanie tysiĂŞcznymi uÂłatwia przeliczanie kÂątĂłw i dystansĂłw. Np.: odchylenie o 25 tysiĂŞcznych na 10 km to 250m. Jest to Âłatwe do przeliczenia.
4.Naprowadzanie ognia artylerii odbywa siĂŞ za pomocÂą tysiĂŞcznych.

Dobre kompasy majÂą obie skale.

Ustalanie pozycji za pomocÂą kompasu.
Aby mĂłc wykorzystaĂŚ metody opisane poniÂżej, musimy wiedzieĂŚ "mniej wiĂŞcej" w jakim rejonie siĂŞ znajdujemy.
Konieczne jest tak¿e odnalezienie w terenie przynajmniej jednego charekterystycznego punktu orientacyjnego, którego po³o¿enie mo¿emy odnaleŸÌ na mapie (mo¿e to byÌ szczyt góry, most, wie¿a koœcielna, komin itd).
(metody poni¿sze s¹ szczegó³owo opisane w ksi¹¿ce "Kompas i GPS dla pocz¹tkuj¹cych" Rainer Hoh wydawnictwo Bezdro¿a 2005r)

1. Metoda z kompasem i liniÂą pozycyjnÂą.
Linia pozycyjna to linia na ktĂłrej siĂŞ znajdujemy, Âłatwa do identyfikacji na mapie, np. scieÂżka, brzeg rzeki czy jeziora, linia energetyczna itp.
1. Odnajdujemy w terenie charakterystyczny punkt. Za pomocÂą busoli zdejmujemy jego namiar (okreÂślamy azymut).
2. Azymut przenosimy na mapĂŞ, rysujÂąc liniĂŞ przechodzÂącÂą przez ten punkt.
PrzeciĂŞcie lini z naszÂą liniÂą pozycyjnÂą to nasza pozycja.

2. Metoda w wysokoÂściomierzem.
Zamiast lini pozycyjnej z metody pierwszej mo¿emy odnaleŸÌ wysokoœÌ po³o¿enia swojej pozycji na mapie (wg. warstwic), odczytuj¹c j¹ ze wskazania wysokoœciocierza.
Odpowiednia warstwica jest wtedy naszÂą liniÂą pozycyjnÂą.

Metodê 1 i 2 mo¿na ³¹czyÌ w celu uzyskania bardziej precyzyjnej pozycji.

3. Metoda namierzania krzyÂżowego.
Odnajdujemy dwa charakterystyczne punkty w terenie, namierzamy je. Azymuty przenosimy na mapĂŞ. Punkt przeciĂŞcia siĂŞ lini wskazuje naszÂą pozycjĂŞ.
Najlepiej jeœli wybierzemy punkty o namiarach wzglêdem siebie o ok. 90°, wynik bêdzie dok³adniejszy.
MoÂżna namierzyĂŚ 3 punkty, wtedy trĂłjkÂąt powstaÂły w miejscu przeciĂŞcia siÂą namiarĂłw wskaÂże nam rejon w ktĂłrym przebywamy.