WSTĂPNiniejszy poradnik znaczÂąco oparty jest na zasadzie cytatu na materiaÂłach GOPR-u. Zawiera zebrane w jednym miejscu informacje nt bezpieczeĂąstwa i podstaw pomocy w terenie gĂłrskim, szczegĂłlnie Beskidach jako terenie czĂŞstego dziaÂłania 8KPG.
WSKAZĂWKIZanim wyruszysz w gĂłry...
KaÂżde operowanie w gĂłrach naleÂży starannie przygotowaĂŚ.
DostĂŞpne przewodniki i mapy turystyczne dostarczÂą nam wielu informacji, dadzÂą orientacjĂŞ jakich trudnoÂści terenowych oczekiwaĂŚ i ile nam to zajmie czasu.
Podstawowe informacje jakie powinniÂśmy zebraĂŚ to:
- przebieg trasy, ktĂłrÂą bĂŞdziemy siĂŞ poruszaĂŚ - czy stokiem leÂśnym, grzbietami czy halami itp.
- czas marszu od planowanego punktu wyjÂścia do punktu docelowego
- lokalizacja obiektĂłw, ktĂłre mogÂą stanowiĂŚ awaryjne schronienie na trasie w przypadku zaÂłamania siĂŞ pogody - szaÂłasy, schrony, koleby, leÂśniczĂłwki itp.
- drogi odwrotu jeÂżeli podejmiemy decyzjĂŞ o skrĂłceniu naszej wĂŞdrĂłwki (deszcz, mgÂła, burza)
- wysokoœci nad poziomem morza (n.p.m.) na jak¹ bêdziemy musieli podejœÌ i wêdrowaÌ oraz ró¿nice wzniesieù na podejœciach i zejœciach w czasie wêdrówki.
Bardzo prawdopodobne, ¿e dowódca, nawigator lub inna osoba bêdzie odpowiedzialna za szczegó³owe przygotowanie trasy, czasów etc. Jednak bardzo wa¿nym jest, aby ka¿dy tak¿e posiada³ wszystkie podstawowe - wy¿ej wymienione - informacje. W sytuacji awaryjnej utrata (powa¿na kontuzja, wypadek) mo¿e siê okazaÌ ¿e w du¿a grupa nie wie co dalej zrobiÌ lub jak skutecznie udzieliÌ pomocy, poniewa¿ jedyna przygotowana osoba uleg³a wypadkowi. Taka sytuacja nie mo¿e mieÌ nigdy miejsca! Operowanie w terenie to nie spacer po parku, zmêczenie i indywidualne obowi¹zki nie usprawiedliwiaj¹ bezmyœlnoœci!
PlanujÂąc operowanie w terenie gĂłrskim wzkazanym jest zabranie telefonu komĂłrkowego - z dobrze naÂładowanÂą bateriÂą zasilajÂącÂą - przynajmniej jednego na grupĂŞ i wprowadzenie do pamiĂŞci telefonĂłw alarmowych GOPR.
W placĂłwkach GOPR moÂżna uzyskaĂŚ dodatkowe informacje o aktualnych panujÂących warunkach w gĂłrach i na szlakach.
PodstawÂą ekwipunku gĂłrskiego jest odpowiednie i wygodne obuwie oraz plecak, w ktĂłrym niezaleÂżnie od pory roku i pogody winny znajdowaĂŚ siĂŞ m.in.:
- czapka i rĂŞkawiczki, zapasowe skarpety i koszula
- ubranie przeciwdeszczowe, wiatrochronne
- pÂłachta
- podrĂŞczna apteczka, latarka, zapaÂłki
POGODA PSUJE SIĂ ZWYKLE WCZESNYM POPOÂŁUDNIEM.
OperujÂąc w terenie gĂłrskim mamy swoje obowiÂązki, zadania do wykonania etc, ale teÂż musimy caÂły czas orientowaĂŚ siĂŞ w terenie i znaĂŚ nasze aktualne miejsce pobytu, a wiĂŞc:
1. ZnaĂŚ kierunki stron Âświata (najlepiej azymut), w ktĂłrych biegnie trasa na caÂłym odcinku.
2. PamiĂŞtaĂŚ, jakimi formacjami terenowymi prowadzi trasa - grzbiet, po stoku, polana, hala, partie leÂśne itp.
3. ZnaÌ aktualny czas marszu od momentu wyjœcia, co pozwoli podj¹Ì decyzjê - zawróciÌ czy te¿ kontynuowaÌ wêdrówkê, gdy¿ bli¿ej jest do punktu koùcowego.
Przy zgubieniu siê w z³ych warunkach atmosferycznych (mg³a, deszcz) nale¿y: ustaliÌ kierunek z którego przyszliœmy, ustaliÌ na jakiej formacji górskiej siê znajdujemy, ustaliÌ w którym miejscu i w jakim czasie ostatni raz mieliœmy pewnoœÌ co do swojej lokalizacji. Najkorzystniej jest zawróciÌ do tego miejsca, zachowaÌ spokój i opanowanie.
NaleÂży pamietaĂŚ, Âże w okresie zimowym pokrywa Âśniegu moÂże caÂłkowicie zmieniĂŚ obraz terenu, a Âśnieg uniemoÂżliwia odszukanie formacji terenowych ktĂłre mogÂły by nam pomĂłc w orientacji w terenie, takich jak drogi, strumienie etc.
POSZUKIWANIE SAMOTNEGO CZÂŁOWIEKA W GĂRACH, TRUDNIEJSZE JEST OD ZNALEZIENIA CZTEROLISTNEJ KONICZYNY. ZASTANĂW SIĂ - NIE WIESZ CO OZNACZA BEZRADNE OCZEKIWANIE NA POMOC.
- Przed wyruszeniem w trasê zapoznaj siê z informacjami o stanie zagro¿enia lawinowego, stanie pokrywy œnie¿nej. Zapoznaj siê równie¿ z najnowszym komunikatem meteorologicznym i œledŸ stan pogody na trasie. W przypadku pogorszenia siê pogody wróÌ z trasy.
- Na trasie wystrzegaj siê stromych stoków i nie wchodŸ do niebezpiecznych ¿lebów, którymi mog¹ zejœÌ lawiny œnie¿ne.
- W przypadku zab³¹dzenia, staraj siê dostaÌ najkrótsz¹ drog¹ do doliny, ale nie ¿lebem, tylko grzbietem lub grzêd¹.
- W razie wypadku wo³aj o pomoc jakimkolwiek sygna³em akustycznym lub œwietlnym - szeœÌ razy na minutê z jednominutow¹ przerw¹. Wypadek zg³oœ w najbli¿szym punkcie ratowników górskich.
CO ZABRAĂ W GĂRY- plaster z opatrunkiem - 2-3 rodzaje
- jeden maÂły plaster na rolce
- 2-3 bandaÂże
- bandaÂż elastyczny
- gotowe opatrunki wyjaÂłowione
- ma³¹, plastikow¹ buteleczkê wody utlenionej
- jednÂą chustĂŞ trĂłjkÂątnÂą
- aluminiowÂą foliĂŞ termicznÂą
- i koniecznie 1 parĂŞ ochronnych rĂŞkawiczek lateksowych
W terenie górskim czêsto zdarza siê, ¿e mo¿esz siê zraniÌ o krzaki, kamienie. Jeœli s¹ to ma³e skaleczenia, to wystarczy, ¿e przemyjesz je wod¹ utlenion¹ (jeœli bardzo piecze to podmuchaj - pomaga) i przyklej plaster z opatrunkiem lub na nieco wiêksze skaleczenia po³ó¿ opatrunek i zawiù banda¿em.
No a co jeœli rana mocno krwawi? Spokojnie, za³ó¿ opatrunek lub dwa i mocniej zawiù banda¿em. Jeœli przecieka - nie odwijaj tylko dowiù jeszcze jeden banda¿... i jeszcze jeden. Jeœli taka rana jest na rêce lub nodze to unieœ koùczynê do góry.
WAÂŻNA UWAGA!
Jeœli udzielasz takiej pomocy komuœ innemu zawsze wczeœniej za³ó¿
RĂKAWICZKI!!!
Chodz¹c mo¿e zdarzyÌ siê, ¿e krzywo staniesz i poczujesz piek¹cy ból w skrêconej 'kostce'. Jeœli nie mo¿na dalej iœÌ, zdejmij but i zawiù stopê banda¿em elastycznym - od palców a¿ do po³owy ³ydki. Jak 'dokuœtykasz' na miejsce nie zdejmuj banda¿a tylko polej go roztworem octu i wody (2 ³y¿ki octu na jedn¹ szklankê ch³odnej wody). Oczywiœcie jeœli masz mo¿liwoœÌ zastosuj do polania roztwór Altacetu.
No a co zrobiÌ jeœli jesteœ œwiadkiem du¿ego urazu - np. ktoœ spad³ z wysokoœci i dozna³ bardzo du¿ej rany albo i móg³ sobie z³amaÌ rêkê lub nogê? Oczywiœcie Ty, jako doskonale wyszkolony cz³onek 8KPG pomo¿esz. Jak post¹piÌ z ran¹ ju¿ wiesz, ze skrêceniem te¿ a co jeœli mog³a z³amaÌ siê rêka lub noga? M¹dra zasada mówi, ¿e 'uszkodzon¹' koùczynê trzeba unieruchomiÌ. Co to daje? Przede wszystkim poszkodowany jest spokojniejszy, ¿e mu fachowo pomagasz, dalej - mniej go boli i zmniejsza siê szansa na dalsze uszkodzenia. A unieruchomiÌ mo¿esz np. przyk³adaj¹c patyk, ga³¹Ÿ, kijek narciarski, ciasno zwiniêt¹ gazetê lub rêcznik (improwizuj, ju¿ wiesz na czym to polega!) do z³amanej koùczyny i dok³adnie umocuj banda¿ami. Dobrze jeœli uda Ci siê unieruchomiÌ oprócz z³amanej koœci dwa s¹siednie stawy. W przypadku z³amania przedramienia (to odcinek miêdzy nadgarstkiem a ³okciem) za³ó¿ unieruchomienie chocia¿ na przedramiê i za³ó¿ temblak, chustê trójk¹tn¹ lub po prostu wywiù doln¹ czêœÌ np. koszuli i w t¹ kieszeù wsadŸ unieruchomion¹ koùczynê. Jeœli uraz dotyczy nogi to dodatkowym sposobem unieruchomienia jest zabanda¿owanie obu nóg razem. Dalej zostaje Ci tylko wezwanie pomocy - Ratowników Górskich.
BARDZO WAÂŻNA UWAGA!!!
NIGDY NIE POPRAWIAJ 'KRZYWEJ' - ZÂŁAMANEJ KOĂCZYNY!!!
Lepiej nie zastanawiaj siĂŞ dlaczego.
Czasami wybierasz siĂŞ operowaĂŚ w terenie szczĂŞÂśliwy, Âże masz piĂŞknÂą pogodĂŞ, sÂłoneczko, wiatr prawie nie wieje. Maszerujesz sobie beztrosko, widoki piĂŞkne, a sÂłonko grzeje coraz mocniej. Zadowolony, Âże wrĂłcisz opalony (i spocony) pod koniec dnia czujesz, ze oprĂłcz zmĂŞczenia rozbolaÂła CiĂŞ gÂłowa. Zamiast gÂłodu odczuwasz mdÂłoÂści i zaczyna krĂŞciĂŚ Ci siĂŞ w gÂłowie. Co jest? A co miaÂłeÂś na gÂłowie?
PAMIĂTAJ!
GÂłowa w gĂłrach sÂłuÂży do noszenia kapelusza, beretu lub czapki - zimÂą ciepÂłej,
a latem chroniÂącej przed sÂłoĂącem.
Twoja gÂłowa ma jeszcze wiele innych i ogromie waÂżnych zastosowaĂą wiĂŞc dbaj o niÂą.
Po górach chodz¹ nie tylko cz³onkowie 8KPG i turyœci. Przyroda w górach obfituje równie¿ we wspania³¹ faunê. Na s³oùcu czasami mo¿e wygrzewaÌ siê coœ 'szczup³ego i d³ugiego'. Nazywa siê: ¿mija zygzakowata. Jeœli jej nie przeszkodzisz to nie ma problemu, ale jeœli przez swoj¹ nieuwagê wystraszysz j¹ to 'odgryzie' Ci siê bolesnym i nieprzyjemnym uk¹szeniem. Jednak nie dramatyzuj tylko przemyj ranki wod¹ utlenion¹ i dosyÌ mocno zawiù koùczynê (najczêœciej ³ydkê) banda¿em elastycznym powy¿ej uk¹szenia. Staraj siê póŸniej o unikanie nadmiernej ruchliwoœci aby toksyna nie mia³a pomocy z Twojej strony do szybszego rozchodzenia siê 'w Tobie'. Nastêpnie udaj siê od razu do szpitala. Tam doktor 'uratuje' Ciê przed ewentualnymi nastêpstwami. Dodam tylko, ¿e w grê nie wchodzi wysysanie lub wyduszanie jadu przez kogokolwiek, czy nacinanie skóry. Jeœli chodzi o ma³e dzieci to powiem tylko - œpiesz siê.
Jeœli po operowaniu w terenie górskim zobaczysz na skórze, ¿e wystaje Ci ze skóry ma³y, ciemny 'b¹belek', to mo¿e to byÌ kleszcz. Bez strachu. Udaj siê do lekarza, a on sprawnym ruchem usunie krwiopijcê. Sam nie smaruj go mase³kiem ani ¿adnym t³uszczem - to nic nie da, a mo¿e spowodowaÌ nasilenie ewentualnych, póŸniejszych objawów.
Mo¿e zdarzyÌ siê równie¿, ¿e trasa, któr¹ maszerujesz Ty lub turyœci oka¿e siê zbyt wyczerpuj¹ca. Mo¿na siê spodziewaÌ, ¿e nie z powodu widoków ale wyczerpania ktoœ zemdleje. Ty wtedy uk³adasz wyczerpanego turystê z nogami uniesionymi o góry. Nastêpnie pochyl siê nad nim i 'pos³uchaj' swoim uchem czy oddycha, a potem sprawdŸ palcami czy ma têtno na szyi (zsuù trzy œrodkowe palce ze œrodka szyi w bok, tam jest taki do³ek, w którym powinno czuÌ siê têtnienie). Jeœli jest oddech i têtno poczekaj, a¿ poszkodowany oprzytomnieje. Potem postaraj siê aby zg³osi³ siê do lekarza lub wezwij GOPR. No a jeœli nie oddycha i nie ma têtna? To stajesz przed nie lada wyzwaniem. Musisz natychmiast rozpocz¹Ì resuscytacje (reanimacje). Dobrze abyœ takie umiejêtnoœci posiada³. Natomiast jeœli chcesz pog³êbiÌ swoj¹ znajomoœÌ z 'pierwszej pomocy' zwróÌ siê do lekarzy GOPR. Oni prowadz¹ takie zajêcie. Warto skorzystaÌ.
JAK WEZWAĂ POMOCRatownicy GOPR aby wyruszyĂŚ z pomocÂą w gĂłry do osĂłb jej potrzebujÂących muszÂą otrzymaĂŚ zawiadomienie o zaistniaÂłym wypadku czy teÂż zaginiĂŞciu kogoÂś.
Ratownicy przyjmuj¹cy zg³oszenie na pewno bêd¹ wypytywaÌ o szczegó³y dotycz¹ce lokalizacji miejsca wypadku. Nie jest to przejaw 'biurokracji' lecz czynnoœÌ niezbêdna dla sprawnego i dok³adnego dotarcia na miejsce wypadku.
NIGDY NIE POZOSTAWIAMY POSZKODOWANEGO SAMEGO BEZ OPIEKI, NAWET JEÂŻELI MUSIELIBYÂŚMY UTRZYMAĂ Z NIM JEDYNIE KONTAKT GÂŁOSOWY ZE WZGLĂDU NA TRUDNOÂŚCI TERENOWE.
PAMIĂTAJ! KAÂŻDY MELDUNEK O ZAGINIĂCIU LUB WYPADKU RATOWNICY PRZYJMÂĄ, NA KAÂŻDE WEZWANIE WYRUSZÂĄ W GĂRY, NIE NADUÂŻYWAJ ICH OFIARNOÂŚCI GDYÂŻ W TYM CZASIE MOGÂĄ BYĂ NAPRAWDĂ KOMUÂŚ POTRZEBNI.DANE KONTAKTOWE GOPR-u, GRUPA BESKIDZKAStacja Centralna:
ul. DĂŞbowa 2, 43-370 Szczyrk
tel. alarmowy 985, (0-33) 829-69-00
Numer ratunkowy w gĂłrach 601 100 300tel. (0-33) 82 96 900
fax (0-33) 82 96 904
Na koniec, warto pamiĂŞtaĂŚ - wyruszajÂąc w teren gĂłrski zawsze mamy nadziejĂŞ na najlepsze, rĂłwnoczeÂśnie jesteÂśmy przygotowanie na najgorsze, niezaleÂżnie od pogody, prognozy meteorologicznej i pory roku!
