Kompas i mapa.Nawigacja w terenie za pomoc± mapy i kompasu to podstawa. Drogê do celu lub swoj± pozycjê mo¿emy wyznaczyæ za pomoc± azymutów i okre¶lania odleg³o¶ci.
Co to jest azymut jest wyja¶nione tu:
http://pl.wikipedia.org/wiki/AzymutNa nasze potrzeby nie bêdziemy uwzglêdniaæ dewiacji magnetycznej, z uwagi na krótkie odcinki na jakie dzielimy trasê. Przy wiêkszych odleg³o¶ciach mo¿e mieæ to znaczenie.
Poprawka jak± nale¿y wprowadziæ jest zazwyczaj opisana w legendzie mapy.
Mapy.W terenie pos³ugujemy siê zazwyczaj mapami topograficznymi w skali 1:50000, 1:25000 i (rzadziej) 1:10000.
Jak najpro¶ciej zorientowac siê, ile 1cm na mapie odpowiada odleg³o¶ci w terenie? Bardzo prosto, od drugiej liczby odrzucamy dwa zera i ju¿:
skala 1:50000 oznacza 1 cm na mapie = 500m w terenie
skala 1:25000 oznacza 1 cm na mapie = 250m w terenie
skala 1:10000 oznacza 1 cm na mapie = 100m w terenie
Mapy zorientowane s± zazwyczaj tak, ¿e pó³noc jest na górze mapy. Ka¿da mapa topograficzna wyposa¿ona jest w siatkê uk³adu wspó³rzêdnych. Istniej± ró¿ne uk³ady i siatki, ale o tym pó¼niej.
Jak wyznaczyæ azymut na mapie?Odnajdujemy na mapie swoje po³o¿enie. Odnajdujemy punkt, do którego zmierzamy. Rysujemy liniê pomiêdzy tymi punktami. Za pomoc± k±tomierza mierzymy k±t zawarty miêdzy pó³noc± (pionowymi liniami siatki) a zaznaczon± lini± - to jest nasz azymut.
Je¶li trasa jest d³u¿sza, lepiej podzieliæ j± na krótsze odcinki (w praktyce do 1000m).
OK, mamy okre¶lany kierunek marszu, teraz odleg³o¶æ. Je¶li dysponujemy map± w skali 1:25000 to oznacza, ¿e 1cm na mapie = 250m w terenie. Na mapie zmierzyli¶my, ¿e naszego celu mamy 6cm, czyli 6*250=1500m.
Jak zmierzyæ tê odleg³o¶æ w terenie?Np. za pomoc± kroków. Jednak kroków w terenie stawiamy duuuu¿o, no i licz±c ³atwo siê pomyliæ. St±d wymy¶lono, aby liczyæ co drugi krok, czyli zawsze na tê sam± nogê. St±d te¿ nazwa: parokrok.
Ka¿dy musi zmierzyæ jak± d³ugo¶æ ma jego parakrok. Na nasze potrzeby przyjmijmy, ¿e 1,5m.
Mamy do przej¶cia 1500m, a nasz parkorok to 1,5m. Obliczamy zatem ile parokróków musimy zrobiæ aby dotrzeæ do celu: 1500/1,5 = 1000 parokroków.
W trudnym terenie pomiar nie bêdzie precycyjny, z uwagi na zmienn± d³ugo¶æ parokroków. W terenie górskim parokrok bêdzie krótszy, nale¿y to koniecznie uwzglêdniæ.
W handlu s± dostêpna tzw. krokomierze - urz±dzenia zliczaj±ce kroki. Przypina siê takie co¶ do paska, zeruje licznik i zapomina o sprawie. Co jaki¶ czas mo¿na odczytaæ wynik i przeliczyæ odleg³o¶æ.
Znamy wiêc azymut do celu (nasz kierunek marszu), wiemy jak wyznaczyæ odleg³o¶æ wiêc mo¿emy ruszaæ w drogê!
Za pomoc± busoli okre¶lamy kierunek w terenie i jazda!
UWAGA! Metoda jest niezawodna, ale trzeba pilnowaæ kierunku i odleg³o¶ci. Co jaki¶ czas nale¿y sprawdzaæ swoj± pozycjê na mapie z charakterystycznymi punktami terenowymi.Zazwyczaj azymut okre¶la siê w stopniach, jednak wojsko pos³uguje siê inn± miar±: tysiêcznymi. Okr±g zawiera 6400 tysiêcznych. Jest to dok³adniejsza miara, jedna tysiêczna to odcinek jednego metra obserwowany z odleg³o¶ci 1000m.
Przewaga tysiêcznych nad stopniami:
1.Tysiêczne pozwalaj± na bardziej precyzyjn± nawigacjê bo maj± wiêksz± rozdzielczo¶æ ni¿ stopnie
2.Pomy³ka o dziesiêæ tysiêcznych to b³±d 10m na jeden kilometr. Pomy³ka o 10 stopni to b³±d o 170m na 1 km.
3.Operowanie tysiêcznymi u³atwia przeliczanie k±tów i dystansów. Np.: odchylenie o 25 tysiêcznych na 10 km to 250m. Jest to ³atwe do przeliczenia.
4.Naprowadzanie ognia artylerii odbywa siê za pomoc± tysiêcznych.
Dobre kompasy maj± obie skale.
Ustalanie pozycji za pomoc± kompasu.Aby móc wykorzystaæ metody opisane poni¿ej, musimy wiedzieæ "mniej wiêcej" w jakim rejonie siê znajdujemy.
Konieczne jest tak¿e odnalezienie w terenie przynajmniej jednego charekterystycznego punktu orientacyjnego, którego po³o¿enie mo¿emy odnale¼æ na mapie (mo¿e to byæ szczyt góry, most, wie¿a ko¶cielna, komin itd).
(metody poni¿sze s± szczegó³owo opisane w ksi±¿ce "Kompas i GPS dla pocz±tkuj±cych" Rainer Hoh wydawnictwo Bezdro¿a 2005r)
1. Metoda z kompasem i lini± pozycyjn±.Linia pozycyjna to linia na której siê znajdujemy, ³atwa do identyfikacji na mapie, np. scie¿ka, brzeg rzeki czy jeziora, linia energetyczna itp.
1. Odnajdujemy w terenie charakterystyczny punkt. Za pomoc± busoli zdejmujemy jego namiar (okre¶lamy azymut).
2. Azymut przenosimy na mapê, rysuj±c liniê przechodz±c± przez ten punkt.
Przeciêcie lini z nasz± lini± pozycyjn± to nasza pozycja.
2. Metoda w wysoko¶ciomierzem.Zamiast lini pozycyjnej z metody pierwszej mo¿emy odnale¼æ wysoko¶æ po³o¿enia swojej pozycji na mapie (wg. warstwic), odczytuj±c j± ze wskazania wysoko¶ciocierza.
Odpowiednia warstwica jest wtedy nasz± lini± pozycyjn±.
Metodê 1 i 2 mo¿na ³±czyæ w celu uzyskania bardziej precyzyjnej pozycji.
3. Metoda namierzania krzy¿owego.Odnajdujemy dwa charakterystyczne punkty w terenie, namierzamy je. Azymuty przenosimy na mapê. Punkt przeciêcia siê lini wskazuje nasz± pozycjê.
Najlepiej je¶li wybierzemy punkty o namiarach wzglêdem siebie o ok. 90°, wynik bêdzie dok³adniejszy.
Mo¿na namierzyæ 3 punkty, wtedy trójk±t powsta³y w miejscu przeciêcia si± namiarów wska¿e nam rejon w którym przebywamy.
